Θάρρος εναντίον τόλμης: Πώς να ζεις με σπαρτιατική γενναιότητα.
Τι είναι αυτό που κάνει μια κουλτούρα να ακμάζει ενώ μια άλλη να παραδέρνει; Γιατί μερικοί πολιτισμοί φτάνουν στην κορυφή απλά και μόνο για να αποτύχουν παταγωδώς; Οι ιστορικοί έχουν συγγράψει πολλούς τόμους προσπαθώντας να δώσουν απαντήσεις. Θάρρος εναντίον τόλμης λοιπόν.
Στο βιβλίο του “Tides of War” ( “Άνεμοι πολέμου” σ’ ελεύθερη μετάφραση), ο συγγραφέας Στίβεν Πρέσφιλντ αναφέρεται σε μια από τις μεγαλύτερες συγκρούσεις στην ιστορία – τον Πελοποννησιακό Πόλεμο – με αντιμέτωπους δυο από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς της Δύσης: την Αθήνα και τη Σπάρτη.
Αν και πρόκειται για έργο ιστορικής φαντασίας, ο Πρέσφιλντ εμβάθυνε αρκετά για να διατηρήσει την ακεραιότητα των πραγματικών γεγονότων, βασιζόμενος σε πρωτεύουσες πηγές από τον Θουκυδίδη και άλλους Έλληνες ιστορικούς. Εργάστηκε επίσης για να συλλάβει το ήθος της εποχής και τους άνδρες που το εκπροσωπούσαν.
Σπάρτη και Αθήνα: Μια ιστορία δύο πόλεων-κρατών
Παρά το γεγονός ότι απείχαν μόνο περίπου 240χλμ μεταξύ τους και μοιράζονταν τους ίδιους θεούς, οι ελληνικές πόλεις -Αθήνα και Σπάρτη- ήταν διαμετρικά αντίθετες.
Ενώ η Σπάρτη ήταν πιο κοινοτική, η Αθήνα αντιπροσώπευε την ατομική ελευθερία και την ανεξαρτησία. Ενώ η Σπάρτη περιφρονούσε τον πλούτο και την πολυτέλεια, η Αθήνα ήταν μια εμπορική αυτοκρατορία. Ενώ η Σπάρτη βασιζόταν στον άγριο και αδάμαστο στρατό της, η Αθήνα κυβερνούσε τις θάλασσες με το ναυτικό της.
Η Σπάρτη ήταν ικανοποιημένη παραμένοντας μια μικρή και ανεξάρτητη πόλη-κράτος. Η Αθήνα ήταν πολύ πιο ιμπεριαλιστική – προσπαθώντας πάντα να επεκτείνει την επιρροή της πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά.
Οι Σπαρτιάτες έδιναν βάση σε πράγματα όπως η ποίηση, η μουσική και η φιλοσοφία περισσότερο από ό,τι πιστεύεται ευρέως, αν και πάντα τέτοιες επιδιώξεις είχαν σκοπό να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην στρατιωτική εκπαίδευση. Αυτή η εστίαση δημιούργησε έναν από τους πιο αποτελεσματικούς, πειθαρχημένους και άφοβους στρατούς στον κόσμο.
Η Αθήνα, από την άλλη πλευρά, θεμελίωσε τις τέχνες και τη φιλοσοφία και παρήγαγε αισθητικά αριστουργήματα, συστήνοντας στην ανθρωπότητα πολλούς από τους πιο σημαίνοντες στοχαστές και φιλοσόφους της Δυτικής ιστορίας, όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης.
Η Αθήνα και η Σπάρτη διέφεραν πολιτικά. Το πολίτευμα της Σπάρτης ήταν μία σύνθεση δημοκρατικών, μοναρχικών και ολιγαρχικών στοιχείων που είχε στόχο την αποτροπή πολιτικών και κοινωνικών συγκρούσεων και την εξασφάλιση της μακροχρόνιας σταθερότητας. Ένα σύστημα ελέγχου και ισορροπίας που εμπόδιζε κάθε ομάδα να αποκτήσει υπερβολική δύναμη.
Οι Αθηναίοι, από την άλλη πλευρά, βασίζονταν στην άμεση δημοκρατία στην οποία αναμενόταν να συμμετάσχει κάθε άνδρας πολίτης (για τα σημερινά δεδομένα η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν κάπως επιλεκτική αφού δεν την απολάμβαναν ισόποσα όλες οι κοινωνικές ομάδες – γυναίκες, δούλοι, ξένοι).
Ενώ η Σπάρτη και η Αθήνα συμμάχησαν για χάρη της ελευθερίας της Ελλάδας κατά τον Περσικό πόλεμο, ήταν απρόθυμοι σύμμαχοι. Οι Σπαρτιάτες ήταν ιδιαίτερα καχύποπτοι με τον αυξανόμενο ιμπεριαλισμό των Αθηναίων, πιστεύοντας ότι ήταν μόνο θέμα χρόνου να προσπαθήσουν να διεκδικήσουν το μερίδιο τους από την ελληνική χερσόνησο.
Ήταν ακριβώς αυτός ο φόβος που οδήγησε στον Πελοποννησιακό πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. Αν και η πολυετής σύγκρουση κατέστρεψε τη δύναμη και των δύο πόλεων-κρατών, η Σπάρτη αναδείχθηκε ο νικητής.
Ενώ η Σπάρτη και η Αθήνα είχαν τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες τους, κατά την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι τελευταίοι είχαν ξεχάσει το γνωμικό που αποδίδεται στον νομοθέτη τους Σόλωνα: «μηδέν άγαν» (τίποτα υπερβολικό).
Οι αθηναϊκές αρετές και τα ιδανικά τέθηκαν σε τέτοιες ακραίες συνθήκες με αποτέλεσμα να μεταμορφωθούν σε “αμαρτίες”. Η αγάπη της ατομικής ελευθερίας και έκφρασης εκφυλίστηκε σε ναρκισσισμό και υπερ-ατομικισμό.
Η αξιοκρατία και η εγκράτεια αντικαταστάθηκαν από αμέλεια και ακολασία. Η ενεργός και υγιής δημοκρατία μετατράπηκε σε τρομοκρατία και δημαγωγία.
Σπαρτιατική γενναιότητα. Η διαφορά μεταξύ θάρρους και τόλμης.
Έχουμε διαχωρίσει τις εξωτερικές διαφορές μεταξύ των πόλεων κρατών αλλά υπήρξε μια βαθύτερη και θεμελιώδης ποιότητα που διατηρούσαν οι Σπαρτιάτες και οι Αθηναίοι δεν είχαν, που τους οδήγησε στην πτώση και στην τελική ήττα τους.
Στο “Tides of War”, ο Πρέσφιλντ χρησιμοποιεί τον ναύαρχο της Σπάρτης Λύσανδρο για να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση. Στο ίσως πιο αναστατωμένο σκηνικό στο βιβλίο, ο Λύσανδρος στέκεται μπροστά σε χιλιάδες Σπαρτιάτες και τους συμμάχους τους στην πορεία προς τη Μάχη στους Αιγός ποταμούς και εκφωνεί έναν ορμητικό λόγο.
Σε αυτόν, καθορίζει τις διαφορές μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης και αναφέρεται στον σπαρτιατικό τρόπο ζωής εξηγώντας γιατί τελικά οι άνδρες του θα κυριαρχήσουν.
Η ανδρεία ή το θάρρος, ήταν η κυρίαρχη αξία των Σπαρτιατών. H τόλμη, ήταν η κυρίαρχη αξία των Αθηναίων.¨Ο τολμηρός άνθρωπος είναι υπερήφανος, μακραίωνος, φιλόδοξος¨εξηγεί ο Λύσανδρος. ¨Ο γενναίος άντρας ήρεμος, θεοφοβούμενος, σταθερός¨.Όπου υπάρχει τόλμη, πρέπει πάντα να συνδυάζεται και να αξιοποιείται με θάρρος. Το θάρρος πρέπει να είναι η επικρατούσα αξία στον χαρακτήρα ενός ανθρώπου.Γιατί?
Στην ομιλία του, ο Λύσανδρος αποσαφηνίζει τη διαφορά μεταξύ των ανθρώπων που ενεργούν κατά κύριο λόγο με τόλμη και εκείνων που ενεργούν κατά κύριο λόγο με θάρρος και κυρίως “τι είδους άνθρωπο παράγουν αυτές οι συγκρουόμενες ιδιότητες”. Παρακάτω υπογραμμίζω τα λόγια του Λύσανδρου στο έργο του Στίβεν Πρέσφιλντ και αναρωτιέμαι πώς εφαρμόζονται από τους άνδρες σήμερα:
“Η τόλμη τιμά δύο μόνο πράγματα: την καινοτομία και την επιτυχία. Τρέφεται από αυτές και χωρίς αυτές πεθαίνει”
“Η τόλμη είναι ανυπόμονη. Το θάρρος είναι αιώνιο. Η τόλμη δεν μπορεί να υποστεί κακουχίες ή καθυστέρηση. Είναι αχρεία, πρέπει να τρέφεται από τη νίκη ή να πεθάνει. Η τόλμη εδρεύει στον αέρα. Είναι αραχνοΰφαντη και άυλη. Το θάρρος φυτεύει τα πόδια του πάνω στη γη και αντλεί τη δύναμή του από το ιερό θεμέλιο του Θεού ».
¨Η αδυναμία του εχθρού είναι ο χρόνος. Το θράσος είναι ευαλλοίωτο. Είναι σαν αυτά τα φρούτα, εύγευστα όταν ωριμάσουν, τα οποία όμως βρωμούν ως τον ουρανό όταν σαπίσουν ¨.
Οι Αθηναίοι ήταν κυρίαρχοι της θάλασσας, σε έναν τύπο πολέμου που περιλαμβάνει τολμηρές κινήσεις, αιφνιδιαστικές επιθέσεις και γρήγορες, αποφασιστικές μάχες.
Οι Σπαρτιάτες κατά κύριο λόγο διεξήγαγαν πόλεμο στην ξηρά και ήταν έτοιμοι για μακριές πορείες και παρατεταμένη μάχη. Σε μια θαλάσσια μάχη, οι Αθηναίοι θα μπορούσαν είτε να αποπλεύσουν όταν οι συνθήκες δεν ήταν σωστές, είτε να χτυπήσουν τον εχθρό με τους δικούς τους όρους.
Οι Σπαρτιάτες, από την άλλη πλευρά, έπρεπε να παραμένουν πάντα έτοιμοι να πολεμήσουν και να είναι πρόθυμοι να εμπλακούν με τον εχθρό ακόμα και όταν δεν ήταν βολικό.
Αυτή η διαφορά στις πολεμικές στρατηγικές ισοδυναμούσε επίσης με μια διαφορά στη νοοτροπία: Οι Αθηναίοι λιγοψύχησαν όταν οι νίκες δεν έρχονταν γρήγορα και εύκολα, ενώ οι Σπαρτιάτες ήταν διατεθειμένοι να κρατήσουν τη γραμμή – ανεξάρτητα από τις προκλήσεις ή τις συνθήκες. Είχαν το θάρρος να αντέχουν και να υπομένουν.
Ανακάλυψε επίσης το άρθρο: Πώς να βρεις το σκοπό σου.
Πολλοί άνδρες σήμερα προσεγγίζουν συχνά τις προσωπικές μάχες τους με αθηναϊκή νοοτροπία. Έχουν μια καλή ιδέα για μια επιχείρηση ή νιώθουν έτοιμοι να κατακτήσουν έναν νέο στόχο. Για μερικές εβδομάδες αισθάνονται ένα άσβεστο πάθος και έναν ενθουσιασμό για να κάνουν ό, τι χρειάζεται προκειμένου να στήσουν τη νέα τους επιχείρηση.
Στην αρχή υπάρχουν πολλά “σέξι” πράγματα που πρέπει να κάνουν π.χ. να επιλέξουν ένα όνομα μπάντας, να διαλέξουν πρόγραμμα μυικής ενδυνάμωσης, να σχεδιάσουν τη νέα ιστοσελίδα τους…. Μπορεί να έχουν μια μικρή επιτυχία και να αισθάνονται σαν να περπατούν πάνω στο νερό! Είναι συναρπαστικό. Η νίκη φαίνεται να βρίσκεται ακριβώς στην επόμενη γωνία.
Τότε έρχονται τα πρώτα εμπόδια. Και τα πράγματα δεν εξελίσσονται και τόσο γρήγορα. Και χρειάζεται περισσότερη δουλειά από ό, τι περίμεναν. Σκληρή δουλειά. Ο χρόνος κυλάει. Εργάζονται για το σχέδιό τους όλο και λιγότερο. Τότε αρχίζουν να το αγνοούν εντελώς. Βρίσκουν δικαιολογίες.
Αποφασίζουν ότι το πρόβλημα δεν είναι η φυγοπονία τους αλλά απλά ότι προσπαθούν για το λάθος πράγμα και πρέπει να κάνουν κάτι άλλο. Συλλαμβάνουν μια άλλη συναρπαστική ιδέα και ο ενθουσιασμός επιστρέφει. Για λίγο. Και τότε ο κύκλος επαναλαμβάνεται…
Αυτοί οι άνδρες έχουν θράσος αλλά όχι ανδρεία. Έχουν την τόλμη να ξεκινήσουν τα πράγματα αλλά όχι το θάρρος να τα τελειώσουν. Όταν ο καυτός ήλιος της δυσκολίας και της αμφιβολίας καίει πάνω από το σχέδιό τους, τα κίνητρά τους εξατμίζονται.
Δεν έχουν αναπτύξει την υπομονή να δεσμευτούν με κάτι όταν ο αρχικός ενθουσιασμός εξασθενήσει. Εύκολα τροφοδοτούνται από την πρόσφατη και την άμεση επιτυχία, αλλά δεν έχουν μάθει πώς να αντέχουν για να διατηρήσουν μια σταδιακή πρόοδο μέχρι την κατάκτηση του στόχου.
Η τόλμη είναι παρορμητική και απερίσκεπτη. Το θάρρος είναι συνετό και προμελετημένο.
“Οι άνδρες λένε ότι φοβάμαι να αντιμετωπίσω τον Αθηναίο στρατηγό Αλκιβιάδη. Με χλευάζουν για έλλειψη γενναιότητας. Τον φοβάμαι, αδέρφια. Αυτό δεν είναι δειλία, αλλά σύνεση. Ούτε θα αποτελούσε γενναιότητα να τον αντιμετωπίσω πλοίο με πλοίο, αλλά απερισκεψία. Διότι εκτιμώ την ικανότητα του εχθρού μου και παρατηρώ ότι η δική μας είναι ακόμα κατώτερη.
Ο ικανός κυβερνήτης τιμά τη δύναμη του εχθρού. Η ικανότητά του είναι να μην χτυπήσει τον εχθρό όταν είναι δυνατός, αλλά στην αδυναμία του, όχι όπου και όταν είναι έτοιμος, αλλά όταν είναι χαλαρός και όταν το περιμένει ελάχιστα ».
Η προσέγγιση του Λύσανδρου ήταν σύμφωνη με αυτή του φιλόσοφου Αριστοτέλη, ο οποίος πίστευε ότι το θάρρος αντιπροσώπευε το μέσο μεταξύ της απερισκεψίας και της δειλίας.
Ο δειλός άνθρωπος υπερεκτιμά το ρίσκο μιας προσπάθειας και είτε δεν θα την ξεκινήσει είτε θα την αναβάλει. Πάντα θα κάνει λίγο περισσότερη έρευνα για τον ανταγωνισμό, θα διαβάσει μερικά ακόμη βιβλία για το θέμα, θα κάνει περισσότερη πρακτική πριν ξεκινήσει.
Ο απερίσκεπτος άνθρωπος υποτιμά τις προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσει και κινείται τυφλά και παρορμητικά . Ως αποτέλεσμα αυτής της παρορμητικότητας, η ιδέα του δεν είναι έτοιμη και πέφτει στο κενό. Δεν διαθέτει την απαιτούμενη ικανότητα και εμπιστοσύνη για να πετύχει ή εγκαταλείπει πρόωρα όταν συνειδητοποιεί το μέγεθος της θυσίας που απαιτεί η νίκη.
Ο θαρραλέος άνθρωπος αποφεύγει αυτά τα άκρα. Ξέρει ότι υπάρχει χρόνος για τόλμη και χρόνος για περίσκεψη. Εκπαιδεύει ενεργά τον εαυτό του και προετοιμάζεται για την σωστή στιγμή, γνωρίζοντας επίσης ότι δεν υπάρχει τέλεια ευκαιρία. Δεν χτυπά, ούτε επιταχύνει. Χρησιμοποιεί πρακτική σοφία για να αποφασίσει πότε είναι σωστός ο χρόνος για επίθεση.
Οι Σπαρτιάτες πολεμιστές το θεωρούσαν ανέντιμο να πολεμήσουν με οργή ή μανία, καθώς αυτά τα φρενήρη συναισθήματα είναι συνήθως ένα συναισθηματικό δεκανίκι, μια κάλυψη για τον φόβο και την έλλειψη δεξιοτήτων. Αντίθετα, πήγαιναν στη μάχη με ήρεμη αποφασιστικότητα, με την αυτοπεποίθηση της προετοιμασίας και το θάρρος του ελέγχου.
Η τόλμη είναι υπερήφανη. Το θάρρος είναι ταπεινό.
Οι Έλληνες προσέγγισαν το θάρρος σε αναλογία με την πολεμική αντοχή – ως αρετή στο πεδίο της μάχης. Αλλά ήταν και οι αξίες που κρατούσαν έναν άνθρωπο έτοιμο για πόλεμο σε εποχές ειρήνης.
Οι αξίες αυτές τον οδηγούσαν να βάζει τα δυνατά του κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, να εξασκείται συνεχώς για να διατηρήσει έναν αυστηρό και πειθαρχημένο τρόπο ζωής , χτίζοντας ισχυρό σώμα και ατσάλινη θέληση ώστε σκληραγωγημένος να αντιμετωπίσει οποιονδήποτε εχθρό.
Έτσι, ενώ οι Σπαρτιάτες ήταν δικαίως αναγνωρισμένοι για τη γενναιότητά τους στο πεδίο της μάχης, το θάρρος τους ίσως επιβεβαιώνεται ακόμη πιο έντονα στην καθημερινότητα τους.
Αρχίζοντας από την ηλικία των επτά ετών, τα αγόρια περνούσαν από στρατιωτική εκπαίδευση που επικεντρωνόταν στην υπερπήδηση κακουχιών. Φορούσαν μόνο ένα χιτώνιο τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα, αρκούνταν σε λιγοστά εφόδια και συνεχώς εξασκούνταν στις πολεμικές τέχνες. Όπως παρατηρεί ο Πλούταρχος, οι Σπαρτιάτες πολεμιστές “ήταν οι μόνοι άνθρωποι στον κόσμο για τους οποίους ο πόλεμος ήταν μια ανάπαυλα από την εκπαίδευση για πόλεμο”.
Οι Σπαρτιάτες κατάλαβαν ότι η νίκη δεν κερδίζεται στις φλόγες της μάχης, αλλά σε όλα τα μικρά καθήκοντα και τις πρακτικές που οδηγούν σε αυτήν – ότι αυτό που χρειάζεται δεν είναι μόνο το θάρρος σε ειδικές περιόδους κρίσης αλλά το καθημερινό θάρρος της πειθαρχίας.
Όπως ισχυρίστηκε ένας φιλόσοφος, το θάρρος είναι «η δύναμη να αντιμετωπίζεις ένα δυσάρεστο παρόν προς το συμφέρον ενός επιθυμητού μέλλοντος”. “Το θάρρος είναι όχι μόνο η βούληση να συνεχίζουμε στις μεγάλες στιγμές απειλής, αλλά και η δυνατότητα καθυστέρησης της ικανοποίησης, η απάρνηση των βραχυπρόθεσμων απολαύσεων για μακροπρόθεσμα οφέλη, η σκληρή και βαρετή δουλειά για την επιδίωξη του προσωπικού αλλά και του γενικότερου καλού”.
Το θάρρος της πειθαρχίας και της αυτοκυριαρχίας, απαιτεί ταπεινότητα. Άνθρωποι που ηγούνται με θρασύτητα αντί για θάρρος, πιστεύουν ότι είναι ξεχωριστοί και ότι η επιτυχία προέρχεται περισσότερο από το έμφυτο ταλέντο παρά από την προσπάθεια.
Επιδιώκουν την υστεροφημία και τις ηρωικές πράξεις χωρίς να δώσουν μάχες. Θέλουν την επιτυχία χωρίς να θυσιάσουν. Θέλουν να κόψουν δρόμο και να εξαπατήσουν τους άλλους στην πορεία προς την κορυφή. Βλέπουν το έργο, χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν τους τα παρασκήνια. Θέλουν να βιώσουν την ικανοποίηση της πληρότητας, χωρίς να “πεινάσουν” πρώτα.
Γιατί πρέπει ένας τέτοιος άνθρωπος να ξεκινήσει από χαμηλά; Γιατί η επίτευξη του πλούτου να απαιτεί περισσότερες από τέσσερις ώρες την εβδομάδα; Γιατί να προχωρά βήμα-βήμα αντί να πηδά πάνω στο θρόνο;
Στην βιασύνη τους να στεφθούν… οι τολμηροί σκοντάφτουν πάνω στην ύβρη τους και ξεχνούν ότι η επιμονή και το κουράγιο να επιτελούμε το “καθημερινό μας καθήκον” είναι η προϋπόθεση για ν’ ανέβουμε στα σύννεφα.
Η τόλμη επιδιώκει τη δόξα. Το θάρρος επιδιώκει την τιμή.
Ο τολμηρός άνθρωπος επιδιώκει να διαχωρίσει. Κοιτάζει τον εαυτό του και βάζει τον αδερφό του στην άκρη για να τον λεηλατήσει. Ο γενναίος άνθρωπος ενώνει.
Στις δύσκολες στιγμές, ο τολμηρός άνθρωπος μουδιάζει από το άγχος και την αγωνία και τραβάει τους δικούς του ανθρώπους στην ατυχία του, επειδή δεν έχει το σθένος να πέσει μόνος αλλά προτιμά να παρασύρει και τους άλλους στα δεινά του.
Επιδιώκοντας να τιμήσουν, να υποστηρίξουν και να προστατεύσουν τους αδελφούς τους, οι Σπαρτιάτες έζησαν με σκοπό υψηλότερο από τον εαυτό τους. Αντιθέτως, ένιωθαν ότι οι εχθροί τους ζούσαν μόνο για να εξυπηρετούν τα προσωπικά τους συμφέροντα. Η τολμηρότητα, λέει ο Λύσανδρος, χαρακτηρίζεται από προσωπική φιλοδοξία.
Πολλοί σύγχρονοι άνδρες επικεντρώνονται στην εκπλήρωση τέτοιου είδους προσωπικών φιλοδοξιών και δεν ενδιαφέρονται για το πώς η ματαιοδοξία και οι αδυναμίες τους επηρεάζουν τους άλλους ανθρώπους και τη χώρα τους. Κάνουν ό, τι θέλουν – ό, τι είναι καλύτερο για τον εαυτό τους, ικανοποιούν τις επιθυμίες τους και δικαιολογούν τα ελαττώματά τους.
Αν η εξαπάτηση τους φτάσει στο στόχο τους, εξαπατούν ακόμα και αν εκμεταλλεύονται αθώους. Αν τα πρότυπα και τα ιδεώδη της ανδρείας είναι πολύ δύσκολο να τα φτάσουν, τα καταστρέφουν ή τα νοθεύουν ώστε να βαφτισθούν κι εκείνοι ανδρείοι αδίκως.
Αισθάνονται σαν να καταρρέουν όταν τους χρειάζονται οι φίλοι και οι αγαπημένοι τους, κι επιδίδονται σε αυτήν την παρόρμηση, παρασύροντας και τους άλλους μαζί τους.
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τολμηρότητα, με την έννοια ότι “ακούραστα” κάνουν ό, τι αισθάνονται για πάρτη τους. Αλλά δεν έχουν το θάρρος της τιμής – τη δέσμευση να ενισχύσουν και να ανυψώσουν τους συναδέλφους τους, να σεβαστούν τους άλλους αρκετά κάνοντας το σωστό, ακόμα και όταν είναι δύσκολο. Ειδικά όταν είναι δύσκολο.
Ο παρορμητισμός επιφέρει ύβρη.
Για τους αρχαίους Έλληνες, η εξωφρενική υπερηφάνεια ήταν η μεγαλύτερη αμαρτία. Η δολοφονία ανδρών ή οι βιασμοί γυναικών που είχαν καταφύγει στο ναό για προστασία από τους θεούς ήταν υβριστική πράξη σε περιόδους πολέμου. Η καταστροφή της ιερής περιουσίας επίσης.
Όπως προαναφέρθηκε, χάρη στην επιτυχία τους, οι Αθηναίοι άρχισαν να θεωρούν τους εαυτούς τους θεούς και συνεπώς δεν χρειαζόταν να σέβονται ανώτερες δυνάμεις . Το θράσος, τους έπεισε εσφαλμένα ότι ήταν αποκλειστικά υπεύθυνοι για τη μοίρα τους και άρχισαν να αψηφούν τους θεούς.
Τη νύχτα πριν από την αποστολή στη Σικελία – μια μάχη κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου – όλα τα κεφάλια των αγαλμάτων του Ερμή στην Αθήνα κόπηκαν. Κάποιοι θα το ονόμαζαν ανόητη φάρσα, αλλά για τους Αθηναίους που επρόκειτο να ξεκινήσουν μια μεγάλη πολεμική αποστολή, ήταν μια αφορμή να θεωρήσουν τους εαυτούς τους μεγαλύτερους από τους θεούς και να περιφρονήσουν οποιαδήποτε θεία βοήθεια.
Οι Σπαρτιάτες, από την άλλη πλευρά, διατηρούσαν την καχυποψία. Αντιλαμβάνονταν ότι αν και είχαν προετοιμαστεί όσο το δυνατόν περισσότερο και ήταν πρόθυμοι να πολεμήσουν με όλη τους τη δύναμη, συχνά τα αποτελέσματα ήταν εκτός του ελέγχου τους.
Οι θεοί ή η μοίρα ή όπως θέλεις πες το καθορίζουν την επιτυχία ή την αποτυχία πολλές φορές. Αν έχαναν, δεν λιγοψυχούσαν. Το δέχονταν με λακωνικό πνεύμα. Εάν πετύχαιναν, δεν φούσκωναν από υπερηφάνεια. Καταλάβαιναν ότι, όπως δίνουν οι θεοί, έτσι παίρνουν κιόλας.
Το περισσότερο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να πειθαρχηθούν στην ανδρεία και την αρετή – να είναι άριστοι και ισχυροί και ό,τι βρέξει ας κατεβάσει.
Ακόμα και στην εποχή μας που σχεδόν έχουμε ξεπεράσει την έννοια Θεός, χρειάζεται σεβασμός σε δυνάμεις μεγαλύτερες από τον εαυτό μας. Το θάρρος του σεβασμού, αναγνωρίζει ταπεινά, ότι ενώ μπορούμε να αγωνιζόμαστε για ένα συγκεκριμένο στόχο, μερικές φορές οι μοίρες ή οι θεοί έχουν κάποιο άλλο σενάριο κατά νου.
Είναι αξιοζήλευτο να παλεύεις να γίνεις το καλύτερο που μπορείς, αλλά είναι επίσης σοφό να αντιληφθείς την ψευδή πραγματικότητα του απόλυτου ελέγχου. Είναι εξαιρετικά γενναίο να αγωνίζεσαι για να διαμορφώσεις το πεπρωμένο σου, αλλά όπως το έθεσε και ο Νίτσε…
Όχι μόνο να αποδεχθείς τη μοίρα σου…αλλά να την αγαπήσεις
Συμπέρασμα: Το θάρρος είναι το τείχος προστασίας έναντι της προσωπικής και εθνικής παρακμής.
Δύο χιλιάδες χρόνια μετάτην παρακμή του ελληνικού πολιτισμού,θα έπρεπε να έχουμε πάρει το μάθημα μας μελετώντας την πορεία που χάραξαν Σπάρτη και Αθήνα.
Ενώ δικαίως εξαλήθφηκαν πολλές από τις κοινωνικές πρακτικές της αρχαίας Σπάρτης (συμπεριλαμβανομένης του παιδοκτονίας, της δολοφονίας και της βεβιασμένης-μαρτυρικής ενηλικίωσης), δεν μπορούμε να μη θαυμάζουμε το σταθερό, ισορροπημένο σύνταγμα των Σπαρτιατών και την αλύγιστη πειθαρχία και τις αρχές τους.
Και ενώ η Αθήνα προάσπιζε την ατομική ελευθερία και τον σεβασμό απέναντι στις τέχνες και την φιλοσοφία , αποτελεί επίσης παράδειγμα της κοινωνικής σήψης που επέρχεται όταν η αγάπη της προσωπικής ελευθερίας, της πολυτέλειας, της εμπορικής επιτυχίας και της δημοκρατίας δεν μετριάζεται από την αφοσίωση στο καθήκον, την λιτότητα, την αρετή και την τιμή.
Για να λειτουργήσει η δημοκρατία, οι άνθρωποι πρέπει να καλλιεργούν όχι μόνο την πολεμική γενναιότητα αλλά και το θάρρος της αντοχής, του ελέγχου της ικανοποίησης, της πειθαρχίας, του σεβασμού και της τιμής – θάρρος που δεν εκδηλώνεται μόνο στο πεδίο της μάχης αλλά κυρίως στην καθημερινή ζωή.
Θάρρος είναι να αποφασίζεις να μείνεις στο σπίτι και να δουλεύεις για την επιχείρηση που θέλεις να φτιάξεις, όταν οι φίλοι σου βγαίνουν έξω.
Θάρρος είναι να συντηρείς το παλιό αυτοκίνητό σου αντί να πάρεις καινούργιο, αξιοποιώντας κι επενδύοντας τα χρήματα για να γίνεις οικονομικά ανεξάρτητος.
Θάρρος είναι να απορρίπτεις την προπαγάνδα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και να μην ακολουθείς τις μάζες για να σχηματίσεις άποψη.
Θάρρος είναι να κάνεις έστω μικροπράγματα για το κοινό καλό αντί να αποφασίσεις ότι αν δεν μπορείς να κάνεις τη μεγάλη διαφορά, δεν αξίζει να προσπαθήσεις καθόλου.
Θάρρος είναι να επιλέγεις την ειλικρίνεια και τη σοβαρότητα απέναντι στον κυνισμό και την απάθεια.
Θάρρος είναι ν’ αποφασίζεις να πορεύεσαι ενάρετα στην καθημερινή σου ζωή, ακόμα και όταν αυτοί που στερούνται ακεραιότητας φαίνεται να είναι αυτοί που προχωρούν.
Το θάρρος είναι το προπύργιο ενός ανθρώπου απέναντι στη δειλία και την αδυναμία.
Το θάρρος είναι το τείχος προστασίας μιας χώρας απέναντι στην πολιτική και ηθική παρακμή.
Πηγή: εδώ.
